كاسی ها
مسكن كاسیان محوطه زاگرس بود و مركز آنان را باید در لرستان جستجو كرد.حكومت آنان از شمال و شرق گسترش یافت و تا حوالی همدان نیز آمدند.متون بابلی نشان میدهد كه در باور آنان خدایان آسیانی،بابلی و هندو اروپایی وجود داشته است.اسب برای آنها نشانه ای الهی بود و خدای بومی آنها كاشی نام داشت.قدیمترین منابعی كه به آنها اشاره كرده است مربوط به 2400پ م و متعلق به پوزور اینشوشیناك است. آشوریان نیز آنها را به نام كاسی میشناختند.استرابون ذكر آنها را درمناطق دربند شمال تهران آورده است.نام همدان نیز پیش از مادها اكسایا بود.كاسی ها توانستند بر بابلیان تسلط یابند و بیش از 5 قرن بر آنها حكومت كنند.انقراض كاسیها نیز توسط ایلامیها بوده است. كاسیها احتمالا از راه قفقاز در هزاره سوم پ م وارد ایران شدند.
زبان آنها را از سلسله زبانهای مردم قفقاز دانسته اند . از اسناد تاریخی چنین بر می آید كه نام خدایان آنها بابلی و قفقازی بوده است. آنها با قبایل هیتی و میتانی در ارتباط بوده اند. پس از آنكه بابل را فتح كردند سنت پرستش اسب را با خود به بابل بردند. آنها در سال 1896 پیش از میلاد به بابل حمله كردند ولی از بابلیان شكست خوردند . سرانجام پس از حمله های بسیار در 1749 بابل را فتح كردند و پادشاه كاسیان به نام گاندش حكمران بابل شد. از او كتیبه ای در دست است كه خود را وارث پادشاهی بابل خوانده است. آنها 557 سال در بابل ماندند تا كوتیر ناحونته از ایلام به بابل آمد و سلطنت كاسی ها بر بابل را به پایان رساند.
یک شمشیر مفرغی از کاسیها- موزه آذربایجان
ترجمه:از سیماش شیپاک ، شاه عالم
اطلس تاریخ ایران
باستان شناسی و هنر دوره تاریخی -علی اكبر سرفراز و بهمن فیروز مندی