این تپه باستانی در نزدیكی دهلران قرار دارد و در آن سه دوره فرهنگی مشخص شده و آنها را با نامهای دوره بزمرده، دوره علی كش و دوره محمد جعفر می شناسیم. در هركدام از این دوره ها می توان نوع خاصی از معماری را مشاهده نمود. در این منطقه بیش از سی هزار قطعه سفال به دست آمده است كه آنها را در هفت گروه طبقه بندی كرده اند. قدیمی ترین سفالهای منطقه دهلران را از این تپه به دست آورده اند.
ابزارهای سنگی به دست آمده در این منطقه عبارتند از سنگهای ساب، ساینده، كوبنده، هاون و دسته هاون، ساطورهای قلوه سنگی، كلنگ، شیارگر، تخته گوش، ظروف سفالی، مته و سوراخ كننده ها، سلاحها و غیره. پیكرك های فراوان گلی واجزای گوناگون تزیینی از استخوان و صدف و اجناس دیگر نیز در منطقه دیده شده اند.
اشیایی از جنس فیروزه و مس در حفاریهای علی كش كشف شده است كه وارداتی هستند و در منطقه دیگری ساخته شده اند. این اشیا نشاندهنده ارتباط تجاری با مناطق دور دست است. از دوره های مختلف اسكلتهای دفن شده مختلفی به دست آمده است و هر یك در دوره خود روش مخصوص دفن خود را داشته اند.
دوره های مختلف زندگی در این تپه عبارتند از دوره بزمرده در حدود 7500 تا 6750 پیش از میلاد، دوره علی كش حدود 6750 تا 6000 پیش از میلاد و دوره محمد جعفر حدود6000 تا 5600 پیش از میلاد.
ساکنان اولیه علی کش از دوره بزمرده بودند و در سال 7100 پ م در این منطقه ساکن شدند. آنها علاوه بر کشاورزی، گله های بز و گوسفند هم داشتند. توکن های شمارشی هم در میان آنها رواج داشت. 12 توکن شمارشی کروی از 7100 پ م از علی کش بدست آمده است.
حدود 9000 سال قبل قسمتهای مركزی دشت رسوبی دهلران پوشیده از مخلوطی از خاك قرمز رنگ و خاكهای سفید رنگی بود كه از كوههای اطراف توسط باران فرسوده می شد. در آن هنگام دهكده بزمرده در دامنه كوه جبل حمرین تشكیل یافت. ساكنان این روستا با استفاده از رسوبات قرمز رنگ برای خود خانه هایی می ساختند. الگوی اقتصادی این اهالی مطابق الگوی متداول در نواحی استپی است. آنها گوشت گوسفند و بز را مصرف می كردند و به شكار نیز می پرداختند. علاوه بر حیوانات سم دار حیوانات آبزی نیز شكار می كردند.
قدیمی ترین ابزار مسی شناخته شد در فلات ایران از این محل به دست امده که به هزاره هشتم تا هفتم پیش از میلاد تعلق دارد. در دوره بزمرده علاوه بر جمع آوری و دروی غلات، اهالی بزمرده به عنوان یک دهکده کوچک ابتدایی گله دار بوده اند و رمه های بز نگهداری می کردند. این محل از اولین مناطق تاریخ است که در آن آثاری از بز اهلی بدست آمده و همچنین از اولین مناطقی است که اهالی آن به کشاورزی روی آوردند.
از هزاره سوم و چهارم قبرهایی با دیوارهای آجری بدست آمده است. آثار این قبرها ارتباط فرهنگی با خیث قاسم عراق، حمیران و سلسله ابتدایی سومر را نشان می رهد.این منطقه در ایران با شوش، فرخ آباد و پشت قلعه آبدانان نیز در ارتباط بوده است. به خصوص منطقه2 پشت کوه با علی کش در ارتباط فرهنگی بوده است.

شی سفالی زنگ شکل- تپه علی کش- هزاره ششم پیش از میلاد
|