شوش

پایتخت ایلامیها و شهر برگزیده هخامنشیان

شوش یكی از قدیمی ترین شهرهای جهان است. حفاریهای باستان شناسی نشان می دهد كه این منطقه در 9000 سال پیش از میلاد محل سكونت كشاورزان بوده اشت. آنها از زندگی خود آثاری بر جای گذاشته اند كه اكنون به صورت تپه های گوناگون باستانی كشف شده است. در 5000 سال پیش از میلاد در این مكان، مردم در قلعه زندگی می كردند و از4000 سال پیش زندگی در شوش به صورت شهری در آمده است. این منطقه كه بین رودهای كرخه و دز قرار دارد پایتخت سیاسی ایلامیها بوده است. قلعه ایلامیها روی تپه ای در مركز شهر شوش واقع بوده كه فرانسویها روی آن قلعه جدیدی احداث نموده اند . در كنار آن تپه شاهی قرار دارد كه احتمالا به صورت زیگورات بوده است و درنزدیكی آن تپه صنعتگران قرار دارد. آشوربانیپال بین سالهای 465 تا 460 پیش از میلاد شهر شوش را فتح كرد و آنرا مانند دیگر فتوحات آشوری ها با خاك یكسان كرد.

 داریوش اول هخامنشی آنجا را بازسازی نمود و كاخ آپادانای خود را در تپه شاهی برپا نمود. خشایارشا نیز در شوش زندگی می كرده است. در زمان اردشیر اول متاسفانه در اثر آتش سوزی بزرگی اكثر بناهای شوش از بین رفتند. بقایای این آثار باستانی در قرن بیستم از زیر خاك بیرون آمدند. قسمت عمده ای از آنها در اثر تسطیح دشت خوزستان برای اهداف كشاورزی از بین رفته است و جنگ تحمیلی نیز خسارات زیادی به آثارباستانی وارد كرده است. حفاریهای غیر مجاز ساكنین دشت و علاقه باستان شناسان و موزه داران غربی، باعث شده است قسمت عمده ای از این آثار از بین برود یا به موزه های خارج از کشور برده شود.

سنگ بنای كاخ آپادانای شوش

عكسهایی از شوش هخامنشی

عكسهایی از آثار باستانی شوش در موزه های خارج از كشور

كاخ هخامنشی در شوش

آثار ایلامی در شوش

شوش در پیش از تاریخ

شمال دشت خوزستان كه محل ورود سه رود كارون، كرخه و دز به این دشت رسوبی و حاصلخیز است، محل مناسبی برای استقرار بشر اولیه بوده، كه به تازگی با تكثیر نباتات و اهلی كردن حیوانات آشنا شده بود. در 5000 سال پیش از میلاد آنها با احداث آبراهها و سدهایی، مشكل آبرسانی را حل نمودند. باستان شناسانی همچون گیرشمن و ژان پرو بقایای ساختمانهای عظیمی را در تپه های شوش كشف كردند كه نشان از اهمیت این تپه ها در منطقه می دهد. در كل دشت شوش تپه های فراوانی وجود دارد و نشان می دهد در پهنه عظیم این دشت، اجتماعات فراوان پراكنده كشاورزی وجود داشته است كه مركز همه آنها در شوش بوده و همگی از نظر فرهنگ، صنعت و نحوه زندگی یکسان بودند.

ایلامی ها توانستند برای هزاران سال در پایتخت خود شوش، قدمهای بسیار موثری برای پیشرفت خود و تمدن بشر بردارند، به طوریکه پیشرفت خط، معماری، ذوب فلزات و شیشه و هنر پیکر تراشی همگی مدیون زحمت مردمان ایلام است. گستره سرزمین ایلام گاهی بسیار وسیع بوده است به طوریکه گاهی تمامی تمدن های بزرگ اطراف خود را مطیع خویش می ساختند. در آن هنگام شوش علاوه بر پایتخت سیاسی، یک شهر مذهبی و کانون عبادی نیز محسوب می شد. آثاری که از شوش، هفت تپه، چغازنبیل و ایذه به دست آمده است حقایق زیادی را در مورد نوع زیست و نگاه ایدئولوژیک آنها روشن ساخته است.

از میان آثار باستانی شوش در دوره ایلامی پیکره خدایان جایگاه ویژه ای دارد. یک نمونه که در موزه لوور نگهداری می شود و از جنس طلاست بسیار چشمگیر است. جام معروف شوش که چند نمونه از آن در اکتشافات باستانی به دست آمده است و یک نمونه آن در موزه لوور فرانسه نگهداری می شود اثری بسیار زیبا و سمبولیک است. نوع اغراقی که در تصاویر روی جام به کار رفته است انسان را به یاد سبک های هنری معاصر مثل کوبیسم می اندازد. معبد چغازنبیل و آثاری که در آن کشف شد اوج درخشش تمدن ایلامی را نشان می دهد. حفاری ها و پژوهش های گیرشمن در ابتدای قرن گذشته نشان داد که ایلامی ها از عناصر طبیعی مثل شیشه، قیر، فلزات و لعاب کاشی در ساختمان سازی استفاده می کردند. استفاده از چرخ در ابعاد بزرگ و ایجاد شکافهای موازی روی زمین به مثابه ریل از دیگر ابتکارات ایلامی ها بوده است.

مقبره دانیال نبی یكی از پیامبران نیز در این شهر قرار دارد و مورد توجه اهالی است . در كتاب مقدس ذكر شده است كه مقبره استر در شوش است ولی آنرا در همدان می یابیم . به طور حتم می توان مقبره ای را كه در عكس مشاهده می كنید به دانیال نبی از پیامبران یهود نسبت داد كه با معماری سنتی ساكنان خوزستان ساخته شده است

مقبره استر